Chính quyền liên bang của Mỹ đình chỉ hoạt động của Văn phòng Thanh tra USCIS, khiến hàng nghìn người mất đi kênh hỗ trợ pháp lý độc lập.
Tóm tắt sự kiện
Ngày 21/03/2025, Bộ An ninh Nội địa Mỹ (DHS) đã quyết định cho toàn bộ nhân sự của Văn phòng Thanh tra Dịch vụ Di trú và Nhập tịch Mỹ (USCIS Ombudsman) nghỉ phép hành chính trong 60 ngày. Đồng thời, hai cơ quan giám sát khác cũng chịu ảnh hưởng tương tự là Văn phòng Quyền Dân sự và Tự do Dân sự (Office for Civil Rights and Civil Liberties) và Văn phòng Giám sát Trại Giam Di trú (Office of the Immigration Detention Ombudsman).
Mặc dù quyết định này chưa đóng cửa chính thức các cơ quan trên, giới chuyên gia nhận định đây có thể là bước đi chuẩn bị cho việc tái cơ cấu lớn hoặc ngừng hoạt động hoàn toàn.
Văn phòng Thanh tra USCIS là gì?
Được thành lập theo Đạo luật An ninh Nội địa năm 2002, Văn phòng Thanh tra Dịch vụ Di trú và Nhập tịch Mỹ là cơ quan độc lập có nhiệm vụ hỗ trợ người dân giải quyết các vướng mắc trong quá trình xử lý hồ sơ di trú với USCIS, phát hiện các vấn đề hệ thống và đưa ra các khuyến nghị cải tiến quy trình xét duyệt hồ sơ.
Tuy nhiên, theo DHS, việc đình chỉ hoạt động là nhằm “tinh giản hệ thống”, tập trung nguồn lực cho bảo vệ biên giới và thực thi pháp luật di trú. DHS cho rằng các văn phòng giám sát này đang làm chậm quá trình thực thi luật di trú. Ngược lại, các tổ chức bảo vệ quyền lợi người nhập cư lập luận rằng USCIS chủ yếu xử lý các hồ sơ cấp quyền lợi di trú (visa, thẻ xanh), chứ không phải là cơ quan thực thi.
Tác động đến người nhập cư
Việc tạm đình chỉ Văn phòng Thanh tra Dịch vụ Di trú và Nhập tịch Mỹ ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều đối tượng:
- Người lao động diện H-1B: Đối mặt với các hồ sơ bị trì hoãn ảnh hưởng đến tình trạng cư trú hợp pháp, nhiều trường hợp đã được can thiệp và giải quyết nhanh chóng nhờ sự hỗ trợ của Văn phòng Thanh tra.
- Du học sinh diện F-1: Các vấn đề liên quan đến chương trình thực tập OPT hoặc gia hạn STEM OPT thường được giải quyết thông qua sự hỗ trợ độc lập của cơ quan này.
- Người nộp đơn xin thẻ xanh: Rất nhiều hồ sơ bị đình trệ do kiểm tra lý lịch hoặc lỗi hành chính đã được xử lý hiệu quả thông qua cơ chế giám sát độc lập này.
Theo Báo cáo thường niên năm 2024 của Văn phòng Thanh tra USCIS, trong năm 2023, cơ quan này đã tiếp nhận khoảng 30.000 yêu cầu hỗ trợ, chủ yếu liên quan đến các lỗi xử lý hồ sơ, sai sót giấy tờ hoặc các vấn đề về gửi nhận văn bản.
Tình hình hiện tại
Với việc toàn bộ nhân sự tạm thời nghỉ việc:
- Nhiều báo cáo cho thấy các hồ sơ đang chờ xử lý có thể bị đình trệ, dù chưa có thông báo chính thức.
- Người nhập cư có thể buộc phải chuyển sang các kênh hỗ trợ khác, như liên hệ trực tiếp với văn phòng đại diện Quốc hội tại địa phương để nhờ can thiệp.
- Việc mất đi một kênh hỗ trợ độc lập sẽ khiến nhiều người phụ thuộc vào các tổ chức vận động chính sách hoặc nhóm hỗ trợ pháp lý.
- Chính quyền hiện chưa đưa ra kế hoạch thay thế hoặc tiếp nhận các trường hợp trước đây thuộc phạm vi xử lý của Văn phòng Thanh tra.
Quan ngại từ giới chuyên gia và lập pháp
Nhiều tổ chức luật sư, nhà hoạt động và nghị sĩ Đảng Dân chủ đã bày tỏ lo ngại về sự suy giảm tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hệ thống di trú. Đặc biệt, các thành viên Thượng viện nhấn mạnh rằng Văn phòng Quyền Dân sự là cơ quan bắt buộc theo luật. Việc đình chỉ hoạt động các cơ quan giám sát độc lập có thể khiến USCIS tự vận hành mà không bị kiểm soát, dẫn đến rủi ro sai phạm và thiếu công bằng.
Người nhập cư nên làm gì trong thời gian này?
Nếu bạn đang có hồ sơ hoặc dự định liên hệ với Văn phòng Thanh tra Dịch vụ Di trú và Nhập tịch Mỹ, hãy:
- Liên hệ với đại diện Quốc hội của bạn: Các nghị sĩ có thể gửi yêu cầu chính thức đến USCIS để hỗ trợ giải quyết hồ sơ chậm trễ.
- Tư vấn luật sư di trú: Trong bối cảnh thiếu kênh hỗ trợ độc lập, việc tham khảo ý kiến luật sư là cần thiết để đảm bảo quyền lợi.
- Lưu trữ hồ sơ đầy đủ: Ghi chép chi tiết các liên hệ với USCIS, bao gồm ngày giờ, mã hồ sơ và tên người xử lý.
- Cân nhắc dịch vụ xử lý nhanh (premium processing): Nếu áp dụng được và có điều kiện tài chính, đây có thể là cách để rút ngắn thời gian xét duyệt.
Bối cảnh pháp lý rộng hơn
Dù chưa có đơn kiện nào trực tiếp về việc đình chỉ các văn phòng giám sát nói trên, các vụ kiện liên quan đến chính sách nhập cư khác đang diễn ra:
- Các tổ chức phi lợi nhuận khởi kiện vì bị cắt tài trợ: Trong vụ Solutions In Hometown Connections v. Noem, một số tổ chức đã kiện DHS vì đình chỉ nguồn tài trợ cho các dịch vụ hỗ trợ người nhập cư, khiến họ phải cắt giảm nhân sự và chương trình.
- Các nhóm pháp lý kiện vì ngừng hỗ trợ pháp lý cho người bị trục xuất: Vụ kiện Amica Center for Immigrant Rights et al. v. DOJ phản đối việc đình chỉ các chương trình trợ giúp pháp lý cho người nhập cư. Một phán quyết tạm thời trong tháng 2/2025 cho phép tiếp tục chương trình, nhưng chính phủ đang kháng cáo.
Giới chuyên gia nhận định sẽ có thêm nhiều vụ kiện phát sinh nếu khoảng trống giám sát này ảnh hưởng tiêu cực đến quyền lợi người nhập cư. Tuy nhiên, hiện tại, các vụ kiện chủ yếu tập trung vào các chương trình cụ thể thay vì việc đình chỉ toàn bộ văn phòng giám sát.
Theo boundless.com
Tìm hiểu thêm: Điều Kiện Kinh Tế Vĩ Mô: Tỷ Giá Ngoại Tệ và Chính Sách Tài Chính Trong Đầu Tư EB-5
